Bài 23. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa
1. Cách mạng tháng Tám đã bùng nổ như thế nào ?
2. Cách mạng diễn ra trong cả nước và giành được chính quyền sao ?
3. Nguyên nhân , ý nghĩa của cách mạng tháng Tám ?
Câu 1:
* Lệnh Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 được ban bố trong hoàn cảnh:
– Chiến tranh thế giới thứ hai ở giai đoạn cuối: Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện (8-1945). Ở trọng nước, quân Nhật hoang mang, dao động cực độ.
– Ngay khi nghe tin Chính phủ Nhật đầu hàng, Uỷ ban Khởi nghĩa toàn quốc được thành lập và ra Quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy.
– Đảng ta họp Hội nghị toàn quốc ngày 14 và 15-8-1945 ở Tân Trào (Tuyên Quang), quyết định phát động Tổng khởi nghĩa, giành chính quyền trước khi quân Đồng minh vào nước ta.
– Tiếp đó, Đại hội Quốc dân Tân Trào họp (16-8), tán thành quyết định khởi nghĩa của Đảng, lập Uỷ ban Giải phóng dân tộc. Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước nổi dậy khởi nghĩa.
Câu 2:
* Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội:
– Ngay sau khi Nhật đảo chính Pháp, không khí cách mạng rất sôi động…Các đội Tuyên truyền xung phong của Việt Minh hoạt động khắp thành phố…
– Ngày 15-8, Việt Minh tổ chức diễn thuyết ở ba rạp hát trong thành phố.
– Ngày 16-8, truyền đơn, biểu ngữ xuất hiện khắp nơi. Chính quyền bù nhìn lung lay đến tận gốc rễ.
– Ngày 19-8, mittinh tại Nhà hát lớn biến thành cuộc biểu tình đánh chiếm các công sở chính quyền địch. Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội.
* Khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước:
– Từ 14 đến 18-8, bốn tỉnh giành chính quyền sớm nhất cả nước là: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh và Quảng Nam.
– Khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Huế (23-8), Sài Gòn (25-8). Đến 28-8, Tổng khởi nghĩa thành công trong cả nước.
– Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ Tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Câu 3:
Nguyên nhân thắng lợi:
– Dân tộc ta có truyền thống yêu nước sâu sắc, khi có Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao ngọn cờ cứu nước thì được mọi người hưởng ứng.
– Có khối liên minh công nông vững chắc, tập họp mọi lực lượng yêu nước trong mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi.
– Điều kiện quốc tế thuận lợi, Liên Xô và các nước Đồng minh đánh bại phát xít Đức – Nhật.
* Ý nghĩa lịch sử:
– Cách mạng tháng Tám là sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc, phá tan hai xiềng xícg nô lệ Nhật-Pháp, lật đổ ngai vàng phong kiến, lập ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.
– Đưa nước ta trở thành nước độc lập, mở ra một kỉ nguyên mới cho dân tộc ta – kỉ nguyên độc lập, tự do.
– Cổ vũ nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc, góp phần củng cố hòa bình ở khu vực Đông Nam Á nói riêng, trên toàn thế giới nói chung.
LỆNH TỔNG KHỞI NGHĨA ĐƯỢC BAN BỐ
a. Hoàn cảnh lịch sử
– Thế giới : Phát xít Đức bị đánh bại (5/1945)
+ 8/1945 Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện
– Trong nước: Quân Nhật hoang mang dao động cực độ
b. Chủ trương của Đảng
– Đảng họp Hội nghị toàn quốc(14->15/8/1945) quyết định phát động tổng khởi nghĩa trong toàn quốc
-16/8/1945 Đại hội quốc dân Tân trào nhất trí tán thành quyết định lệnh tổng khởi nghĩa của Đảng
+ Thành lập uỷ ban giải phóng dân tộc
+ Quyết định quốc kì, quốc ca
II, Giành chính quyền trong cả nước
– 15/8/1945 Hà Nội nhận được lệnh khởi nghĩa
– Đội tuyên truyền xung phong của Việt Minh tổ chức diễn thuyết, giải truyền đơn kêu gọi khởi nghĩa ở khắp nơi
– 19/8/1945 mít tinh tại nhà hát lớn thành phố biến thành cuộc biểu tình đánh chiếm các công sở chính quyền địch
=> Khởi nghĩa giành thắng lợi cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân cả nước
III. Giành chính quyền trong cả nước
– 14 ->18/8/1958 4 tỉnh giành chính quyền sớm nhất : Bắc Giang, Hải Dương, Quảng Nam, Hà Tĩnh
– 19/8/1945 Hà Nội giành chính quyền
-23/8/1945 Huế giành chính quyền
– 25/8/1945 Sài Gòn giành chính quyền
– 28/8/1945 cả nước giành chính quyền
– 2/9/1945 Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ công hoà
IV, Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi
1. Ý nghĩa lịch sử
– Đối với dân tộc: phá tan 2 tầng xiềng xíc nô lệ, đồng thời phá bỏ chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại ngót ngàn năm.
– Đối với thế giới: Cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa
2. Nguyên nhân thắng lợi
– Truyền thống yêu nước của dân tộc ta
– Sự lãnh đạo của Đảng đứng dầu là chủ tịch Hồ Chí Minh
– Do điều kiện khách quan thuận lợi
– Tình đoàn kết của các giai cấp, tầng lớp đặc biệt là CN và nhân dân