Câu 1: Pháp khai thác thuộc địa lần thứ nhất (mục đích nội dung và tác động của nó đối với nền kinh tế và xã hội Việt Nam)
Câu 2: Phong trào yêu nước và cách mạng ở Việt Nam đầu thế kỷ XX (điều kiện, biểu hiện phong trào qua hoạt động của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh). So sánh điểm giống và khác nhau trong con đường cứu nước của hai ông
Điểm mới trong phong trào yêu nước đầu thế kỷ XX so với cuối thế kỉ XIX
Chính sách kinh tế
– Nông nghiệp:
+ Đẩy mạnh cướp đoạt ruộng đất. Ở Bắc Kì đến năm 1902, có tới 182.000 hécta ruộng đất bị Pháp chiếm.
+ Phát canh thu tô
– Công nghiệp: khai thác mỏ than và kim loại để xuất khẩu, đầu tư công nghiệp nhẹ như: sản xuất xi măng, gạch ngói, xay xát gạo, giấy, diêm…
– Giao thông vận tải: xây dựng hệ thống đường giao thông để tăng cường bóc lột và đàn áp.
Cầu Long Biên (1898 – 1902)
– Thương nghiệp: độc chiếm thị trường Việt Nam, đánh thuế nặng vào hàng hóa nước ngoài, có mặt hàng lên tới 120%, trong khi đó hàng hóa Pháp bị đánh thuế rất nhẹ hoặc được miễn thuế
– Trong khi đó, Pháp lại tăng thêm các loại thuế, thuế mới chồng thuế cũ, đặc biệt là thuế rượu, muối, thuốc phiện.
=> Kinh tế Việt Nam vẫn là nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, phụ thuộc, đời sống nhân dân khốn cùng.
3. Chính sách văn hoá, giáo dục
– Duy trì nền giáo dục phong kiến.
– Mở một số trường học và cơ sở y tế, văn hoá, đưa tiếng Pháp vào chương trình học bắt buộc ở bậc Trung học.
= > Những chính sách của thực dân Pháp đã tạo ra tầng lớp tay sai, kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt.
II. Những biến chuyển của xã hội Việt Nam
1. Các vùng nông thôn
*Giai cấp địa chủ phong kiến
– Ngày càng đông đa phần đầu hàng, cấu kết, làm tay sai cho thực dân Pháp.
– Một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước.
*Giai cấp nông dân
– Bị bần cùng hoá, sống cơ cực, không lối thoát, họ bị mất đất.
Nông dân Việt Nam trong thời Pháp thuộc
– Một bộ phận nhỏ trở thành tá điền, làm phu đồn điền cho Pháp.
– Một bộ phận phải “tha phương cầu thực”, ra thành thị làm nghề phụ như cắt tóc, kéo xe, ở vú,…Số ít thành công nhân, làm việc trong các nhà máy, hầm mỏ của tư bản.
Công nhân Việt Nam thời Pháp thuộc
2. Đô thị phát triển, sự xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới
– Cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX nhiều đô thị mới xuất hiện và phát triển nhanh: Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn, Chợ Lớn, Nam Định, Vinh…
– Một số giai cấp và tầng lớp mới xuất hiện:
+ Giai cấp tư sản (là các thầu khoán, đại lí, chủ xí nghiệp, chủ xưởng, chủ buôn bán) ra đời, nhưng luôn bị Pháp kìm hãm, bị lệ thuộc và yếu ớt về kinh tế.
+ Tầng lớp tiểu tư sản (xưởng thủ công, cơ sở buôn bán nhỏ, nhà giáo, kế toán, học sinh,…) cũng ra đời, nhưng cuộc sống bấp bênh, họ sẵn sàng tham gia cách mạng.
+ Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và trưởng thành nhanh chóng, họ có tinh thần triệt để cách mạng