Phân tích đặc trưng của mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp thời kỳ trước đổi mới

Các đặc trưng của mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp thời kì trước đổi mới:

Thứ nhất, nhà nước quản lý nền kinh tế chủ yếu bằng mệnh lệnh hành chính dựa trên hệ thống chỉ tiêu pháp lệnh chi tiết từ trên xuống dưới.

– Tính pháp lệnh: nhà nước xây dựng các chỉ tiêu một cách chủ quan, sau đó đưa xuống cho các doanh nghiệp, thậm chí cả hợp tác xã thực hiện.

– Hệ thống chi tiêu: cấp phát vốn, vật tư, giao nộp sản phẩm cho nông  nhiệp cũng đều nằm trong  chỉ tiêu kế hoạch nhà nước giao cho.

– Các doanh nghiệp chỉ quan tâm đến một vấn đề duy nhất đó là hoàn thành chỉ tiêu.

Thứ hai, các cơ quan hành chính can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

– Những thiệt hại về vật chất do các quyết định không đúng gây ra thì ngân sách nông nghiệp phải gánh chịu.

– Chỉ coi trọng kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể, hạn chế sự phát triển và đóng góp.

Thứ ba, quan hệ hàng hóa – tiền tệ bị coi nhẹ, chỉ là hình thức, quan hệ hiện vật là chủ yếu.

– Các công cụ như giá cả, lại suất, tiền lương chỉ áp dụng để tính toán một cách hình thức.

– Giá cả không phản ánh quan hệ cung cầu.

– Tiền lương quy định theo cấp bậc hành chính và thâm niên, tính theo chủ nghĩa bình quân, không tính theo hiệu quả lao động của mỗi người.

– Tình trạng khan hiếm hàng hóa khiến cuộc sống chất vật không những về số lượng mà cả về phẩm chất của nhiều mặt hàng.

Thứ tư, bộ máy quản lý cồng kềnh, nhiều cấp trung gian.

– Hệ thống thể chế chưa đồng bộ, còn chồng chéo, thiếu thống nhất, thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, trật tự, kỉ cương chưa nghiêm.

– Tổ chức bộ máy cồng kềnh nhiều tầng nấc phương thức quản lí hành chính vừa tập trung quan liêu vừa phân tán chưa thông suốt.

– Đội ngũ cán bộ công chức còn nhiều điểm yếu về phẩm chất, tinh thần, trách nhiệm.